woensdag 11 december 2019 / NRC / Jan Hendrix, Drawing the Distance, 2018

Beeldende kunst / Jan Hendrix

Sensueel en aaibaar doek

Eigenlijk zie je het pas als je dichterbij komt. De enorme grafische zwart-witafbeeldingen die aan de muren hangen van het Maastrichtse Bonnefantenmuseum, zijn van stof. Immense wandtapijten van bijna 2,5 meter hoog en 6,5 meter lang, die de natuur afbeelden van Yagul, een archeologische site in het zuiden van Mexico.

De takken van een boom, een massieve rotsformatie, cactussen worden hier op een bijna abstracte manier weergegeven in wol, zijde en chenille. Weerbarstige natuur omgezet naar sensueel, aaibaar doek.

 

„Het is een manier om de natuur te transformeren tot een grafisch werk”, zegt kunstenaar Jan Hendrix (1949, Maasbree) aan de telefoon vanuit zijn studio in Mexico City, waar hij inmiddels zo’n veertig jaar woont en werkt. „Let wel: een van de vele manieren. Mijn thema – de natuur, het landschap – verandert niet, maar mijn gereedschapskist met materialen wordt steeds groter.

 

Elke keer stel ik mezelf de vraag: welk materiaal heeft dit werk nodig? Soms maak ik tekeningen, dan weer gebruik ik zeefdruk of aquarel. Een andere keer werk ik met staal of aluminium, waardoor het bijna architectonisch wordt. De fluweelzwarte tinten van The Yagul Tapestries absorberen het licht, wat resulteert in een diepe, matte kleur. Een wandkleed is tactiel, warm.”

 


The Yagul Tapestries (2018) kunnen ook worden gezien als een hommage aan een goede vriend van Hendrix, de Ierse Nobelprijswinnaar en dichter Seamus Heaney (1939-2013), met wie hij een aantal prachtige kunstenaarsboeken maakte – ook hier in vitrines tentoongesteld. Beiden bezochten Yagul met regelmaat samen, en deelden – opgegroeid als Noord-Europese boerenzonen – de fascinatie voor de aarde, het land. Hendrix werkte vaker samen met dichters; in de vitrines zien we ook boeken die hij maakte met de Nederlanders Bert Schierbeek en Hans van de Waarsenburg, waarbij Hendrix niet zozeer de gedichten illustreert, maar waarin zijn zeefdrukken zelfstandige kunstwerken zijn, een aanvulling op de teksten.

 

Hendrix’ fascinatie geldt niet alleen de fysieke natuur zelf, maar ook de weergave daarvan in gravures, boeken en fotoalbums van wetenschappers uit de 18de en 19de eeuw, die met ongelimiteerde nieuwsgierigheid de wereld en alles wat daar groeit en bloeit in kaart probeerden te brengen. Zelf gaat hij op een bijna zelfde systematisch manier, als een botanist, te werk in Drawing the distance. Back and Forth: zestig boxen die ieder twee afbeeldingen bevatten: links een zeefdruk van een dichtbegroeid bos, met grassen, struiken, boomstammen en takken, en rechts een detail uit dat beeld; een blaadje, een takje, zo fijntjes en lieflijk weergegeven dat het soms lijkt alsof het zonlicht erdoorheen schijnt.

 

'Jan Hendrix tovert een universum uit de nerfstuctuur van een blad'

„Jan Hendrix tovert een universum uit de nerfstuctuur van een blad”, zo omschrijft de Mexicaanse curator Cuauhtémoc Medina (de tentoonstelling was eerder in een uitgebreidere versie te zien in het MUAC in Mexico City) zijn werk. Hendrix zelf zegt daarover: „Je hebt niet alles nodig van de natuur om er iets over te vertellen. Je kunt heel goed weglaten. Alsof je je ogen dichtknijpt en door je oogharen naar een landschap in hoog contrast kijkt. Ik ben altijd bezig met vertalen van de werkelijkheid, ik beweeg heen en weer tussen representatie, figuratie en abstractie. Soms overzie ik een hele rotspartij in Yagul, een andere keer focus ik op een detail, of maak ik een abstracte weergave die hint naar een tak of een blad, maar die soms ook een nieuwe vorm van zichzelf wordt.”


Dat heen en weer bewegen tussen veraf en dichtbij, tussen weergave en interpretatie, vindt z’n sublimatie in Script: 1.700 zwart-wit zeefdrukjes op Nepalees handgeschept papier, van circa 10 bij 18 cm. Zet je een stap terug, dan ontvouwt zich een overweldigende beeldmuur van 16 meter lang en bijna 3 meter hoog. Ga je er met je neus op staan, dan zie je hoe zich in die minuscule landschappen, blaadjes, bomen, nerven, bollen en lijnen hele werelden openen.

 

Jan Hendrix, Tierra Firme, t/m 26/4/20 in het Bonnefantenmuseum Maastricht. Inl: bonnefanten.nl