woensdag 14 augustus 2019 / NRC / Ute Mahler, Werner Mahler, Kleinstadt, 2015-2018

Fotografie / Ute Mahler en Werner Mahler

Zonder jongeren wordt het een spookstad

Ze hangen daar wat rond, wachtend op de bus. Jonge mensen die elkaar kennen, zich beschermd wetend door de vanzelfsprekendheid van elkaars aanwezigheid en de beschutting van dat armzalige bushokje. Gezien de rugzakken zijn ze waarschijnlijk op weg naar school, die ze in hun eigen stadje niet hebben – wat suggereert dat er verder ook niet al te veel te doen zal zijn.

De bushalte als metafoor voor een dilemma: ga ik weg of blijf ik hier? Het is een vraag die veel jongeren in kleine Duitse steden zich stellen. Weggaan van die plek waar de winkels in het centrum leegstaan, de scholen sluiten omdat er niet genoeg leerlingen meer zijn en waar de bus zelden langsrijdt – op naar het avontuur en het vertier in een grote stad, waar ze niemand echt kennen? Of blijven op de plek waar alles overzichtelijk is, waar je je vrienden en buren al van jongs af aan kent maar waar tegelijkertijd ook een grote sociale controle heerst en waar nauwelijks iets te beleven valt?

 

Het Duitse fotografenechtpaar Ute (1949) en Werner (1950) Mahler trok drie jaar lang door Kleinstädte in Duitsland – stadjes met tussen de 500 en 20.000 inwoners – om te onderzoeken hoe de mensen daar leven, welke sfeer er hangt, hoe het eruitziet. Ze focusten daarbij vooral op de jeugd, omdat, zo vertellen ze in een interview met Die Zeit, die beslissend zijn voor de toekomst van dit soort stadjes. Trekken er veel jongeren weg, dan blijft er uiteindelijk een soort spookstad over. Blijven ze, dan is er een kans dat zo’n plek nieuw leven wordt ingeblazen.

 

De indrukwekkende serie Kleinstadt (2015-2018) is deze zomer te zien in een grote overzichtstentoonstelling van Ute Mahler & Werner Mahler in het Fotomuseum Den Haag. Er zijn stemmige zwart-witbeelden van verlaten straten en pleinen, een luxaflex waar een sanseveria doorheen groeit en jonge mensen die al net zo verloren lijken als de plek waar ze opgroeien.


Ute en Werner Mahler leerden elkaar kennen op de middelbare school en volgden allebei een studie fotografie aan de Hochschule für Grafik und Buchkunst in Leipzig. Allebei werken ze onder anderen als modefotograaf voor het vrouwenmagazine Sibylle. Na de val van de Muur richten ze samen met andere fotografen het fotoagentschap Ostkreuz op, waar ook de invloedrijke fotovakschool Ostkreuzschule uit voortkomt.

 

Ook na hun huwelijk werken ze voornamelijk aan een eigen oeuvre. Zo maakt Werner Mahler in de jaren zeventig en tachtig series over het dorpsleven in het slaperige Berka en van de mannen in de steenkolenmijnen bij Zwickau. Ute legt vast hoe wij als mensen samenleven (Zusammenleben) en verdiept zich in het leven van een jonge Duitze neonazi (Bomber).

De laatste jaren werken ze samen in projecten als Monalisen der Vorstädte (waarbij jonge vrouwen poseren tegen de achtergrond van monotone voorsteden van Florence, Reykjavik, Liverpool, Minsk) en Wo die Welt zu Ende war (over de grenzen van de voormalige DDR) en Kleinstadt.

 

Opvallend daarbij is dat het vroegere werk qua sfeer eigenlijk niet eens zo heel veel verschilt van hun recente series. En dat heeft niet alleen te maken met het feit dat hun foto’s vroeger zwart-wit waren en dat nu nog steeds zijn. Het is meer hun milde, geëngageerde blik op de gewone mens en hoe die zijn gewone leven leeft in slaperige stadjes en vergeten volksbuurten, die zo aangenaam tijdloos is.

 

Ute Mahler & Werner Mahler. Voorbij de grenzen van de DDR. T/m 22/9 in Fotomuseum Den Haag. Inl: fotomuseumdenhaag.nl