Beeldende kunst / Overdaad in Kunstlinie Almere Flevoland
Bombardement aan beelden
„Die scherpe pijn waarvan jij je soms afvraagt wat dat toch is, die voelen wij allemaal.” Het is de even ongemakkelijke als onheilspellende openingszin van de korte film Truth or Dare – 21 Performances van fotograaf en filmmaker Jonas Lindström, waarna er een kwartier lang een hallucinerende beeldenstorm op harde technobeats over de bezoekers heen raast. Een man die uit de lucht komt vallen. Een meisje dat zich met een pistool door het hoofd schiet. Een jongen die met zijn smartphone een woest uitslaande brand filmt.
„De pijn waaraan ik refereer gaat over dat moeilijk te hanteren gevoel van voortdurend gebombardeerd worden met informatie, terwijl je je steeds meer geïsoleerd voelt door het gebruik van al die schermen,” zegt de Duitse Lindström (1988) over zijn film in een interview.
Lindström, bekend van modecampagnes voor onder andere Hermès en Kenzo en als regisseur van de clip Element van Kendrick Lamar, is een van de kunstenaars in de expositie Overdaad in Kunstlinie Almere Flevoland (KAF). Die buigt zich over de overdadige en alomtegenwoordige beeldcultuur waarin wij leven; op straat de stortvloed van reclameborden en neonletters, thuis de tv, de computer en de smartphone die bij veel mensen continu aanstaan, soms allemaal tegelijk.
De curatoren, Stephanie Afrifa en Shehera Grot, onderzoeken in deze tentoonstelling deze hedendaagse beeldcultuur en behandelen onderwerpen als privacy, big data, media en overmatig gebruik van sociale media. Ze kozen voor een aantal oudere werken die al eerder in Nederland te zien waren. Het project 24 Hrs in Photos bijvoorbeeld, de enorme bergen foto’s waarvoor Erik Kessels alle foto’s van één dag Flickr uitprintte, reist al een paar jaar de wereld over. En de geestige projecten van Willem Popelier, Showroom (2011), Showroom Girls (2011) en zijn Do-It-Yourselfie Guide (2015) kregen in media en tentoonstellingen de afgelopen jaren al veel aandacht.
Gelukkig is er ook onbekender werk. De Amerikaanse Heather Dewey-Hagbor (1982) verzamelde voor haar project Stranger Visions (2013) haren, uitgekauwde kauwgoms en sigarettenpeuken. Ze raapte ze op in wachtruimtes, bussen, treinen en op straat en haalde uit al dat afval dna, om op basis daarvan levensechte gezichtsmaskers in 3D te printen.
Met die akelig realistische portretten, gemaakt met behulp van sporen die wij ongewild achterlaten, maakt ze ons bewust van hoe ver de technologie van forensische dna-fenotypering – een methode om het uiterlijk aan de hand van dna te bepalen – inmiddels is ontwikkeld. Waarmee ze maar wil zeggen: zie eens hoe ongelooflijk makkelijk ik van alles over u te weten kan komen.
Helemaal nieuw is het werk van de jonge Zora Ottink, die in december 2017 afstudeerde aan de Amsterdamse Fotoacademie met een project over haar obsessie met Pete Doherty, de hedonistische Britse popzanger die ze tegenkwam in Amsterdam en die naar haar knipoogde. „You’re stuck forever in my mind”, lezen we zin na zin na zin, getikt met een oude typemachine, waardoor het qua hevige fixatie wel wat doet denken aan het eindeloos herhaalde „All work and no play makes Jack a dull boy” dat Jack Nicholson typt in horrorfilm The Shining.
Ottink (1997) kwam tijdens haar online zoektocht terecht in een overvloed aan beelden van Doherty - én van zijn knipogen. Hoe speciaal was zij eigenlijk geweest, vroeg ze zich af. In een bijzondere installatie laat ze zien dat ze geobsedeerd raakte door een beroemdheid – en hoe makkelijk je als professioneel stalker aan een overweldigende hoeveelheid informatie en beelden van iemand kunt komen. Met haar onderzoek geeft ze op een ontwapenende, kwetsbare manier een intiem inkijkje in wat de huidige beeldenstorm op individueel niveau kan aanrichten.