vrijdag 25 september 2020 / NRC / Rietveld-fauteuil, 135 onderdelen. Foto Peter Lipton

Fotografie / 50 jaar NRC: Peter Lipton

'Ik ga graag systematisch te werk, ik hou van het gepuzzel'

rdenen, patronen maken, structuur aanbrengen. Fotograaf Peter Lipton zegt het zelf: „Ik ben een nerd.” Met een pincetje legt hij de piepkleine schroefjes van het LEFF-horloge op een rijtje. Met eindeloos geduld rolt hij de meterslange wasdraden van een Brabantia-droogmolen tot ordentelijke cirkels. Hij rangschikt de 22 onderdelen van een AXA-fietsslot zo dat het een patroon zou kunnen zijn voor een tribal tattoo.

 

Voor de rubriek ‘Ontmanteld’ in Het Blad, het magazine dat maandelijks verschijnt bij NRC, fotografeert Lipton (37) al bijna twee jaar lang gedemonteerde producten, meestal van Nederlandse makelij. In zijn studio in Haarlem stonden de afgelopen jaren pakketdiensten aan de deur met dozen met daarin onder andere 70 losse onderdelen van een Philips scheerapparaat, 54 delen van een PrimaDonna-beha, 274 elementen van de Rietveld fauteuil.

Als de producten in ontmantelde staat niet groter zijn dan zo’n anderhalve meter, kan Lipton uit de voeten in zijn studio aan huis in Haarlem. Heeft hij meters nodig, denk aan een droogmolen of een bureaustoel, dan verhuist hij de spullen naar zijn woonkamer. Hij schuift zijn bank en salontafel aan de kant, plakt een groot fotokarton op de grond en begint met rangschikken. Een enkele keer reist hij met zijn camera en lampen naar de fabrikant, omdat het opsturen van bijvoorbeeld een VanMoof-fiets in 142 onderdelen natuurlijk geen doen is.

 

Als kind had Lipton interesse in techniek (programmeren, radioprogramma’s maken) en in sterrenkunde en geologie. Als tienjarige bouwde hij op zijn jongenskamer een mineralen- en fossielenmuseum, zelf bij elkaar gesprokkeld tijdens uitjes met het gezin naar de mergelgroeves in Zuid-Limburg. Als puber richtte hij de oude spiegelreflexcamera van zijn vader op de nachtelijke sterrenhemel. „Ik was ook toen al geen fotograaf die de straat op ging om portretten van mensen te maken. Liever tuurde ik urenlang naar de sterren, de maan, de planeten.”

Ik leg alles nog tot op de millimeter recht. Dat vind ik toch het mooist

Lipton begon met een studie geologie maar haakte na negen maanden af „Ik vond het interessant, tot ik alles moest gaan uitrekenen wat ik zag. Dat stond ver van mij af. Het ging mij toch meer om het visuele.” Hij rondde in 2011 zijn studie fotografie af aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht en werkt na een stagejaar bij de Volkskrant nu als freelance fotograaf en fotoredacteur voor NRC en andere opdrachtgevers.

 

„Ik ga graag systematisch te werk, hou van het gepuzzel”, zegt Lipton over de Ontmanteld-serie. Soms sturen de fabrikanten een foto mee van het product, soms een technische tekening, soms helemaal niets. „Dan mag ik het zelf uitzoeken.” Hij maakt soms meerdere opstellingen voordat hij de uiteindelijke vorm te pakken krijgt.

De kleur van het fotokarton, de ondergrond, is complementair aan die van het product, of wit, wat de vormen versterkt. „Het is altijd een beetje uitproberen wat de vorm het best naar voren brengt. Ik begin met de grote onderdelen, die vormen de basis van de compositie. Vaak volg ik de logische opbouw van het product zelf – de stukken van de VanMoof-fiets liggen ook als een fiets. Soms laat ik de functie helemaal los. Zoals bij de beha – daar is de vorm leidend geworden en weet je eigenlijk niet meer waar je naar kijkt. Dan is het vooral een spel met structuur en kleur.”

 

Om de foto zo te krijgen als hij hem hebben wil, gebruikt Lipton plakband (om ronde dingen op hun plek te houden), boort hij gaten in hout dat hij onder het karton legt (om uitstekende elementen weg te werken), spant hij kabels op de ondergrond met tape, zodat ze recht blijven liggen. „Ik bouw eerst fysiek een zo goed mogelijk beeld om dat uiteindelijk digitaal te perfectioneren.” In de nabewerking in Photoshop verwijdert hij de hulpmiddeltjes, corrigeert hij hier en daar de kleuren en zet hij alles nóg preciezer neer. „Met een digitaal grid leg ik dan alles nog tot op de millimeter recht. Dat vind ik toch het mooist.”