zaterdag 4 april 2020 /

Beeldende kunst / Recycle-design

Het tweede leven van iets dat eigenlijk kapot was

Niet iedereen zal het haar in dank afnemen dat ze het zo formuleerde, maar de Nederlandse trendwatcher Lidewij Edelkoort ziet in de huidige crisis ook een kans. Een ‘nieuw begin’, zo noemde ze het, een ‘reset’ voor onze manier van leven waarin het adagium van altijd maar meer, en dan nóg meer, misschien niet langer houdbaar is. In een interview dat ze half maart gaf aan designsite Dezeen noemde ze de situatie na de coronacrisis „een quarantaine van consumptie”. Een situatie waarin mensen moeten wennen aan een leven met minder bezittingen en minder reizen, een tijd waarin het milieu weer op adem kan komen en een tijd waarin „we zullen leren hoe we gelukkig kunnen zijn met een simpele jurk, het herontdekken van onze eigen favoriete spullen of het lezen van een vergeten boek”.


Minder consumeren dus, volgens Edelkoort. Dat houdt ook in: koesteren wat we hebben, repareren wat stuk gaat, hergebruiken wat er al is – en als we dan toch nieuwe producten aanschaffen, het liefst duurzaam.

Geen hemelbestormende gedachte; veel ontwerpers zijn hier al lang mee bezig. Ze onderzoeken nieuwe productiemethoden, experimenteren met biomateriaal en hergebruiken plastic of sloophout om nieuwe producten te maken.

 

Duurzaam vanaf de bron
De meest ideale situatie is, zegt Conny Bakker, hoogleraar Sustainable Design aan de TU Delft, als producten al vanaf de bron zo geproduceerd worden dat ze lang meegaan, en makkelijk kunnen worden gerepareerd of gerecycled. Samen met industrieel ontwerper Marcel den Hollander werkt ze aan het concept van ‘value added repair’; het met behulp van een 3D-printer repareren van kapotte producten, het liefst zo dat het gerepareerde product beter is dan het oorspronkelijk was. Door het toevoegen van een ergonomisch handvat aan een oude, stugge heggenschaar bijvoorbeeld, of een fraaie oranje knop op een krakkemikkig pannendeksel, waar dan ook nog eens, heel handig, je houten pollepel in past.

Bakker benadrukt het belang van het gebruiken van de juiste materialen aan het begin van een productieproces. „Door een blend van materialen zijn veel producten moeilijk te recyclen. Een computerchip is al niet te doen, terwijl er daar héél veel van zijn. Er zitten al snel zo’n zestig materiaalsoorten in. Hetzelfde geldt voor veel kleding: vaak is dat een klont van materialen – stoffen, ritsen, knopen, garens.”

Als voorbeeld van een product waarbij er vanaf het begin al is nagedacht over recycling noemt ze de Future Craft Loop van Adidas: „Adidas heeft zes jaar gewerkt aan het ontwikkelen van dit model.”

Of de coronacrisis de ‘ongebreidelde kooplust’ zal beteugelen, zoals Lidewij Edelkoort zegt, is ongewis. „Misschien hebben mensen straks wel iets van: ‘jaaaa, we mogen weer”, zegt Conny Bakker. Maar de kans bestaat dat onderzoekers en ontwerpers, nog meer dan voorheen, zich zullen buigen over de vraag hoe we duurzaamheid urgenter kunnen maken.

 

Schoen uit één materiaal

De Adidas Futurecraft Loop is gemaakt van gerecycled kunststof. Één materiaal voor de zool, het schuim voor de demping, de veters en de buitenkant. De eerste versie wordt gemaakt in wit. Is die vuil en afgesleten, dan wordt de schoen versnipperd en uit dat materiaal wordt een nieuwe gemaakt. Adidas hoopt ’m in 2021 op de markt te brengen.

 

Repareren én verbeteren

Value Added Repair is een pilotproject van Conny Bakker en Marcel den Hollander van deTU Delft, waarbij ze met 3D-printing kapotte producten repareren én er waarde aan toevoegen. Zoals bij dit kopje met gebroken oor, dat een nieuw jasje krijgt dat er niet alleen fraai uitziet, maar ook zorgt dat je je handen niet brandt aan het hete kopje. De TU wil dit concept uitzetten bij repaircafes in heel Europa, samen met andere universiteiten.

 

Gebroken? Lijm het dan

Kintsugi is de Japanse kunst van het repareren van gebroken keramiek met goud- of zilverkleurige lak. Daar wordt je theekan of bord zelfs nog mooier van, omdat het de sporen van gebruik in zich draagt, is de filosofie erachter. Het Nederlandse Humade maakte The New Kintsugi Repair Kit (verkrijgbaar op hun site, 27 euro) en ontwerpt ook gouden en zilveren ‘stickers’ voor het repareren van een gat in je oude trui.

 

Algen in je haar

Onderzoeker en ontwerper Mariet Sauerwein gebruikt voor haar 3D-prints bio-materialen zoals gemalen mosselschelpen, eierschalen en alginaat. Dubbel duurzaam want én lokaal, én het kan helemaal opgelost worden en opnieuw gebruikt worden. De haarklip is gemaakt van een pasta van vermalen mosselschelpen en alginaat. Sauerwein droeg ’m vorig jaar op haar bruiloft. Haar producten zijn nog niet te koop.

Nu Bernini,

straks Bosch?

Nu staat er een beeld van Bernini op, en hangt er een schilderij van Caravaggio aan. Maar de sokkels en panelen die nog t/m 7 juni in het Rijksmuseum te zien zijn in de tentoonstelling Caravaggio-Bernini. Barok in Rome, zijn door het Amsterdamse Formafantasma zo ontworpen dat ze hergebruikt kunnen worden. Bekleed met stoffen van Kvadrat, ontworpen door onder anderen mode-ontwerper Raf Simons.